Ίσως το μεγαλύτερο μυστικό των Ίνκας ήταν η θρυλική «χαμένη πόλη των Άνδεων», που τελικά την ανακάλυψε ο Χίραμ Μπίγκαμ το 1911, γνωστή ως «Μάτσου-Πίτσου».

.
Ανακαλύφθηκαν οι δύο ιεροί πλακόστρωτοι δρόμοι των Ίνκας, παρόμοιοι με Ρωμαϊκούς δρόμους, που παρακάμπτουν το βουνό για να συναντηθούν σχηματίζοντας μια τεράστια πέτρινη σκάλα που οδηγεί στις πύλες της πόλης.
.

Η πύλη της αρχαίας πολιτείας είναι τιτάνια, με τραπεζοειδή μορφή, κι ένα τείχος ύψους οκτώ μέτρων σχηματίζει το νότιο οχύρωμα της πόλης.
Ναοί από γρανίτη, κατακόρυφοι γκρεμοί επτακοσίων μέτρων και καταρράκτες στην άκρη της πόλης, και στο κέντρο της πόλης η «Ιερή Πλατεία» και το «Αστεροσκοπείο του Ήλιου». Στο κέντρο της ιερής πλατείας, στέκει η «Πέτρα του Χρόνου» (απίστευτα όμοια με Μενίρ), μια μεγάλη ορθόστητη πέτρα που μετρούσε τον ήλιο και έδειχνε την ώρα. 
Η χαμένη πόλη χωριζόταν σε τρεις μεγάλες συνοικίες, που αντιστοιχούσαν στις τρεις παραδοσιακές κάστες των Ίνκας.

 .
Το Μάτσου-Πίτσου πάνω στην ψηλότερη κορυφή των Άνδεων, εκεί που ο ανθρώπινος οργανισμός με δυσκολία προσαρμόζεται στον αραιό αέρα, δεν ήταν μια πόλη σαν τις άλλες αλλά ένας «υψηλός πνευματικός τόπος», που εξαιτίας της «αέρινης» θέσης του άγγιζε την «Αυτοκρατορία των Θεών».
Ο Χίραμ Μπίγκαμ πίστευε ότι το Μάτσου-Πίτσου ήταν η μεγάλη ιερή και θρυλλική πόλη του Τάμπου-Τόκο, «ένα είδος Ιερουσαλήμ των Άνδεων και Ελντοράντο μαζί».
Οι θρύλλοι αποδίδουν στο Μάτσου-Πίτσου την φύλαξη μυθικών θησαυρών που είναι κρυμμένοι σε βαθιά υπόγεια και σπηλαιώδη δίκτυα που διατρέχουν την πόλη από κάτω, με εισόδους προσεκτικά κρυμμένες και σφραγισμένες.

.

Δεν ξέρουμε στ’ αλήθεια πώς ονομαζόταν αυτή η μυστική ουράνια πόλη.
«Μάτσου-Πίτσου» είναι το όνομα της κορυφής του βουνού, μίας από τις δίδυμες κορυφές του, και μαζί με το «Χουάινα-Πίτσου» (την «δίδυμη πολιτεία» – Twin Peaks) πλαισιώνει την πόλη.
Μάτσου-Πίτσου σημαίνει «Γέρικη Κορυφή» στην γλώσσα των Ίνκας, και, Χουάινα-Πίτσου σημαίνει «Νεαρή Κορυφή».

Υπάρχει και δεύτερη (δίδυμη) πόλη σ’ εκείνα τα ύψη, εκεί.
Η πόλη του Χουάινα-Πίτσου είναι το ακριβές συμμετρικό και κατοπτρικό αντίστοιχο της πόλης του Μάτσου-Πίτσου.
Το Χουάινα-Πίτσου, η δίδυμη πολιτεία στην απέναντι κορυφή, είναι το μυστικιστικό αντίστοιχο του Μάτσου-Πίτσου, αφιερωμένο στο Βασίλειο των Νεκρών.
Φτάνει κανείς εκεί, πάρα πολύ δύσκολα, μέσα από ένα δαίδαλο σκαλοπατιών και δρόμων που ξεκινούν από την συνοικία της κάστας των ιερέων της πόλης του Μάτσου-Πίτσου. Πρόκειται για μία…καστρο-νεκρόπολη, που δεσπόζει πάνω από μία ιλιγγιώδη άβυσσο βάθους χιλίων μέτρων.
Η επιφανειακή πόλη θα πρέπει οπωσδήποτε να κρύβει μια υπόγεια πόλη, γεμάτη κρύπτες και υπόγεια που δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμη, και που κρύβουν σίγουρα το μυστικό της καταγωγής του Μάτσου-Πίτσου…

.

Το μεγάλο μυστήριο του σχεδόν απρόσιτου Μάτσου-Πίτσου, και του Χουάινα-Πίτσου, παραμένει (επίτηδες;) ανεξερεύνητο και άλυτο μέχρι σήμερα…

 Strange ©